Changes

2. Item. Necessitas est quaedam positio et opponitur contrarie negationi, cum ergo negatio posita in oratione possit esse negatio termini vel ordinationis sive compositionis, ergo necessitas poterit esse termini vel ordinationis sive habitudinis; quare distinctio bona.

2. Item. Necessitas est quaedam positio et opponitur contrarie negationi, cum ergo negatio posita in oratione possit esse negatio termini vel ordinationis sive compositionis, ergo necessitas poterit esse termini vel ordinationis sive habitudinis; quare distinctio bona.

3. Item. Quotiens dicitur unum oppositorum et reliquum. Sed contingens et necessarium opponuntur, quare, cum contingens possit dicere contingentiam terminorum et habitudinis eorumdem vel habitudinis tantum, li ‘necessarium’ similiter poterit dicere talem vel talem necessitatem; quare distinctio bona<ref>Cf. [[John le Page]], Syncat., Braakhuis 240: “Unde dicendum quoniam duplex est necessitas: una quae est terminorum et ordinationis, altera quae est ordinationis et non terminorum”; [[Nicholas of Paris]] Syncat., Braakhuis 309, 19-319, 1: «Propter quod sciendum quod duplex est necessitas, scilicet ordinationis et terminorum, aut ordinationis tantum”.</ref>.

3. Item. Quotiens dicitur unum oppositorum et reliquum. Sed contingens et necessarium opponuntur, quare, cum contingens possit dicere contingentiam terminorum et habitudinis eorumdem vel habitudinis tantum, li ‘necessarium’ similiter poterit dicere talem vel talem necessitatem; quare distinctio bona<ref>Cf. [[John le Page]], Syncat., [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 240: “Unde dicendum quoniam duplex est necessitas: una quae est terminorum et ordinationis, altera quae est ordinationis et non terminorum”; [[Nicholas of Paris]] Syncat., [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 309, 19-319, 1: «Propter quod sciendum quod duplex est necessitas, scilicet ordinationis et terminorum, aut ordinationis tantum”.</ref>.

Probatio assumptae:  aliquid enim dicitur alicui contingete, quia potest inesse [11va] et non inesse eidem manenti, et hoc modo album contingenter inest Sorti; alio modo dicitur aliquid contingere alii, quia, cum insit alicui, potest non inesse, cum illud, cui inest, sit corruptibile; ipso tunc manente non potest eidem non inesse; et hoc modo homo vel animal contingenter insunt Sorti<ref>Cf. [[John le Page]], Syncat., Braakhuis  240;  [[Nicholas of Paris]] Syncat.  Braakhuis 309, 8-14</ref>.

Probatio assumptae:  aliquid enim dicitur alicui contingete, quia potest inesse [11va] et non inesse eidem manenti, et hoc modo album contingenter inest Sorti; alio modo dicitur aliquid contingere alii, quia, cum insit alicui, potest non inesse, cum illud, cui inest, sit corruptibile; ipso tunc manente non potest eidem non inesse; et hoc modo homo vel animal contingenter insunt Sorti<ref>Cf. [[John le Page]], Syncat., [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 240;  [[Nicholas of Paris]] Syncat.  [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 309, 8-14</ref>.

=== Rationes contra ===

=== Rationes contra ===

===Responsiones quorundam cum refutatione===

===Responsiones quorundam cum refutatione===

De ista distinctione dicunt quidam quod bona est. Et ratio eorum est, quia, cum aliquid insit alicui contingenter eo quod potest inesse et non inesse eo manente, erit necesse esse quod opponitur isti contingenti secundum quod aliquid inest alicui et non potest non inesse ipso manente, ut album inest ei ipso manente: haec autem necessitas est necessitas habitudinis terminorum tantum. Aliter autem dicitur aliquid contingere alterum eo quod, cum possit non inesse illud quod eidem inerat, potest non inesse, licet ipso manente non possit non inesse, et necessitas quae opponitur isti contingenti erit secundum quod aliquid inest alicui et nullo modo potest non inesse: et haec est necessitas terminorum et habitudinis insimul; talis enim necessitas ponit et quod termini sint de necessitate sive res significatae per terminos et etiam quod habitudo eorum sit necessaria<ref>Cf. [[John le Page]], Syncat., Braakhuis 237-240;  [[Nicholas of Paris]]., Syncat., Braakhuis 302-310.</ref>.

De ista distinctione dicunt quidam quod bona est. Et ratio eorum est, quia, cum aliquid insit alicui contingenter eo quod potest inesse et non inesse eo manente, erit necesse esse quod opponitur isti contingenti secundum quod aliquid inest alicui et non potest non inesse ipso manente, ut album inest ei ipso manente: haec autem necessitas est necessitas habitudinis terminorum tantum. Aliter autem dicitur aliquid contingere alterum eo quod, cum possit non inesse illud quod eidem inerat, potest non inesse, licet ipso manente non possit non inesse, et necessitas quae opponitur isti contingenti erit secundum quod aliquid inest alicui et nullo modo potest non inesse: et haec est necessitas terminorum et habitudinis insimul; talis enim necessitas ponit et quod termini sint de necessitate sive res significatae per terminos et etiam quod habitudo eorum sit necessaria<ref>Cf. [[John le Page]], Syncat., [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 237-240;  [[Nicholas of Paris]]., Syncat., [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 302-310.</ref>.

Alii aliter ponunt quod distinctio est bona, eam aliter exponentes. Dicunt enim quod necessitas habitudinis terminorum tantum vel compositionis est quando termini stant pro significatis [28] suis; et tunc oratio accipitur ut res est, et termini, ut dicunt habent naturalem suppositionem<ref> De naturali suppositione vide ANON., ''Summulae Antiquorum'' 6.0.4, cod. Lond., Reg. 8 A VI, f. 47ra; De Rijk 9; ANON., ''Introductiones Antiquae'', cod. NL 7392, f. 47ra; De Rijk 31; [[Nicholas of Paris]], ''Summae Metenses'' II: De appellationibus, cod. NL 11412, f. 26r; De Rijk 458; ANON., ''Dialectica Monacensis'' VI: De dictione significativa, cod. Monac, Emm. 14763, f. 120va; De Rijk 635, 2-6; [[John le Page]], ''Syncat''.; Braakhuis 211; [[Peter of Spain]], ''Tractatus'' VI: De suppositionibus, n. 4; De Rijk 81, 1-10; [[Lambert of Auxerre]], ''Summa log'' VIII: De suppositionibus; Alessio 208. </ref>. Dicitur vero necessitas terminorum et habitudinis insimul, quando termini stant pro suis sup. positis, cum habent esse ut nunc et corruptibile; et per hoc volunt ipsi solvere rationes<ref> Cf. [[Peter of Spain]], Syncat.; Braakhuis 289-290: “Solutio. Prima vera simpliciter et improbatio peccat secundum accidents, quia sub terminis simpliciter non sunt sumendi termini ut nunc; et dicuntur termini simpliciter qui habent esse semper, termini autem ut nunc dicuntur qui aliquando sunt et aliquando non sunt”.</ref>. Semper enim, ut dicunt, determinat compositionem, sed hoc est dupliciter; vel compositionem quae est forma partis, vel compositionem quae est forma totius. Primo modo dicitur necessitas terminorum, secundo modo, habitudinis; et ad alias duas dicunt quod termini pro significatis priores sunt quam habitudo terminorum, non tamen pro suppositis. Et bene concedunt quod, si est necessitas habitudinis terminorum, quod sit necessitas terminorum pro significatis sui, non pro suppositis.

Alii aliter ponunt quod distinctio est bona, eam aliter exponentes. Dicunt enim quod necessitas habitudinis terminorum tantum vel compositionis est quando termini stant pro significatis [28] suis; et tunc oratio accipitur ut res est, et termini, ut dicunt habent naturalem suppositionem<ref> De naturali suppositione vide ANON., ''Summulae Antiquorum'' 6.0.4, cod. Lond., Reg. 8 A VI, f. 47ra; [[Directory:Logic Museum/Lambertus Marie [[Directory:Logic Museum/Lambertus Marie de Rijk|de Rijk]] 9; ANON., ''Introductiones Antiquae'', cod. NL 7392, f. 47ra; [[Directory:Logic Museum/Lambertus Marie [[Directory:Logic Museum/Lambertus Marie de Rijk|de Rijk]] 31; [[Nicholas of Paris]], ''Summae Metenses'' II: De appellationibus, cod. NL 11412, f. 26r; [[Directory:Logic Museum/Lambertus Marie [[Directory:Logic Museum/Lambertus Marie de Rijk|de Rijk]] 458; ANON., ''Dialectica Monacensis'' VI: De dictione significativa, cod. Monac, Emm. 14763, f. 120va; [[Directory:Logic Museum/Lambertus Marie de Rijk|de Rijk]] 635, 2-6; [[John le Page]], ''Syncat''.; [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 211; [[Peter of Spain]], ''Tractatus'' VI: De suppositionibus, n. 4; [[Directory:Logic Museum/Lambertus Marie de Rijk|de Rijk]] 81, 1-10; [[Lambert of Auxerre]], ''Summa log'' VIII: De suppositionibus; Alessio 208. </ref>. Dicitur vero necessitas terminorum et habitudinis insimul, quando termini stant pro suis sup. positis, cum habent esse ut nunc et corruptibile; et per hoc volunt ipsi solvere rationes<ref> Cf. [[Peter of Spain]], Syncat.; [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 289-290: “Solutio. Prima vera simpliciter et improbatio peccat secundum accidents, quia sub terminis simpliciter non sunt sumendi termini ut nunc; et dicuntur termini simpliciter qui habent esse semper, termini autem ut nunc dicuntur qui aliquando sunt et aliquando non sunt”.</ref>. Semper enim, ut dicunt, determinat compositionem, sed hoc est dupliciter; vel compositionem quae est forma partis, vel compositionem quae est forma totius. Primo modo dicitur necessitas terminorum, secundo modo, habitudinis; et ad alias duas dicunt quod termini pro significatis priores sunt quam habitudo terminorum, non tamen pro suppositis. Et bene concedunt quod, si est necessitas habitudinis terminorum, quod sit necessitas terminorum pro significatis sui, non pro suppositis.

Sed quia hoc signum ‘omnis’ non advenit termino, nisi pro suppositis, habet etiam personalem suppositionem iste terminus ‘homo’, cum ex ea contingat syllogizare sicut ex alia mobili; ideo videtur quod distinctio sic non possit stare.

Sed quia hoc signum ‘omnis’ non advenit termino, nisi pro suppositis, habet etiam personalem suppositionem iste terminus ‘homo’, cum ex ea contingat syllogizare sicut ex alia mobili; ideo videtur quod distinctio sic non possit stare.

===Responsiones quorundam cum refutatione===

===Responsiones quorundam cum refutatione===

Ad istam orationem respondetur multipliciter.  Quidam dicunt quod duplex est ex eo quod li ‘de necessitate’ potest  dicere necessitatem absolutam, et sic est falsa, vel respectivam<ref> Cf. [[Roger Bacon]] ''Summ. dial.'' II, n. 369-371; Libera 261: “Necessitas absoluta est quae nullo adiuncto eget ad suam necessitatem, ut ‘omne totus est mains sua parte’.  Respectiva est quae eget aliquo adiuncto, ut te sedere, dum sedes, est necessarium”; [[Nicholas of Paris]] ''Syncat.'', Braakhuis 211, 6-8: “Vel posset ad haec omnia dici quod duplex est necessitas, scilicet: absoluta [...] vel comparata, ut:  te sedere, dum sedes, est necessarium”.</ref>. Primo modo ponit hominem esse de necessitate.

Ad istam orationem respondetur multipliciter.  Quidam dicunt quod duplex est ex eo quod li ‘de necessitate’ potest  dicere necessitatem absolutam, et sic est falsa, vel respectivam<ref> Cf. [[Roger Bacon]] ''Summ. dial.'' II, n. 369-371; Libera 261: “Necessitas absoluta est quae nullo adiuncto eget ad suam necessitatem, ut ‘omne totus est mains sua parte’.  Respectiva est quae eget aliquo adiuncto, ut te sedere, dum sedes, est necessarium”; [[Nicholas of Paris]] ''Syncat.'', [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 211, 6-8: “Vel posset ad haec omnia dici quod duplex est necessitas, scilicet: absoluta [...] vel comparata, ut:  te sedere, dum sedes, est necessarium”.</ref>. Primo modo ponit hominem esse de necessitate.

[32] Secundo modo est vera, et est sensus:  ‘Omnis homo, qui est necessario est animal’.

[32] Secundo modo est vera, et est sensus:  ‘Omnis homo, qui est necessario est animal’.

Sed ista solutio videtur posse reprobari per hoc quod isti dicunt quod haec ‘Omnis homo de necessitate est animal’ ponit hominem esse necessario et animal. Hoc autem non videtur, quia, si in  aliquo processu negativo est fallacia secundum quid et simpliciter, in eodem affirmative sumpto erit idem peccatum; unde, sicut non sequitur ‘Sor non est albus pedem, ergo non est albus’, similiter non sequitur ‘est albus pedem, ergo est albus’, sed utrobique est fallacia secundum quid et simpliciter. Quare, cum hic sit fallacia secundum quid et simpliciter: ‘Non est asinus, ergo non est’ ut est primo ''Elenchorum''<ref>Cf. [[Aristotle]], ''Soph, elench.'' 5, 166b37-167a20;  ap. [[John le Page]], Appellationes III, n. 21; Libera 254.</ref>, hic erit idem peccatum: ‘Est asinus, ergo est’. Quare similiter est hic: ‘Est animal, ergo est’ et hic: ‘Omnis homo de necessitate est animal, ergo omnis homo de necessitate est’. Quare videtur quod dictae solutiones non possint valere in proposito.

Sed ista solutio videtur posse reprobari per hoc quod isti dicunt quod haec ‘Omnis homo de necessitate est animal’ ponit hominem esse necessario et animal. Hoc autem non videtur, quia, si in  aliquo processu negativo est fallacia secundum quid et simpliciter, in eodem affirmative sumpto erit idem peccatum; unde, sicut non sequitur ‘Sor non est albus pedem, ergo non est albus’, similiter non sequitur ‘est albus pedem, ergo est albus’, sed utrobique est fallacia secundum quid et simpliciter. Quare, cum hic sit fallacia secundum quid et simpliciter: ‘Non est asinus, ergo non est’ ut est primo ''Elenchorum''<ref>Cf. [[Aristotle]], ''Soph, elench.'' 5, 166b37-167a20;  ap. [[John le Page]], Appellationes III, n. 21; Libera 254.</ref>, hic erit idem peccatum: ‘Est asinus, ergo est’. Quare similiter est hic: ‘Est animal, ergo est’ et hic: ‘Omnis homo de necessitate est animal, ergo omnis homo de necessitate est’. Quare videtur quod dictae solutiones non possint valere in proposito.

Item. Dicunt alii quod haec est vera et probatio bona. Ad improbationem respondent per fallaciam accidentis quod ex maiori de necessario et minori de inesse ut nunc non sequitur conclusio de necessario, nisi minor sit de inesse simpliciter, ut habetur primo ''Priorum''<ref>37 Cf. [[Aristotle]], ''Anal. prior.'' I 9, 30al5-35; cf. etiam ANON., ''Quaestiones super Anal prior.'', cod. Bruges, SB 509, f. 43r-44r;  Pinborg 260-263.</ref>, capitulo de mixtionibus. Unde hinc est fallacia accidentis: ‘Omnis homo de necessitate est animal, omne album est homo; ergo omne album de necessitate est animal’. Cum ergo in proposito minor sit de inesse ut nunc, haec scilicet: ‘Sor est homo’,  ergo dicunt quod hic est fallacia accidentis. Sed [33] quia in illa praedicatur species - species autem est totum esse

Item. Dicunt alii quod haec est vera et probatio bona. Ad improbationem respondent per fallaciam accidentis quod ex maiori de necessario et minori de inesse ut nunc non sequitur conclusio de necessario, nisi minor sit de inesse simpliciter, ut habetur primo ''Priorum''<ref>37 Cf. [[Aristotle]], ''Anal. prior.'' I 9, 30al5-35; cf. etiam ANON., ''Quaestiones super Anal prior.'', cod. Bruges, SB 509, f. 43r-44r;  [[Directory:Logic Museum/Jan [[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]|[[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]]] 260-263.</ref>, capitulo de mixtionibus. Unde hinc est fallacia accidentis: ‘Omnis homo de necessitate est animal, omne album est homo; ergo omne album de necessitate est animal’. Cum ergo in proposito minor sit de inesse ut nunc, haec scilicet: ‘Sor est homo’,  ergo dicunt quod hic est fallacia accidentis. Sed [33] quia in illa praedicatur species - species autem est totum esse

individuorum, ut dicit Boethius -, videtur quod, sicut haec est de inesse simpliciter: ‘Homo est animal’, similiter ista: ‘Sor est homo’.

individuorum, ut dicit Boethius -, videtur quod, sicut haec est de inesse simpliciter: ‘Homo est animal’, similiter ista: ‘Sor est homo’.

Vel posset concedi illa consequentia. Sed consequens peccat per fallaciam figurae dictionis ab immobili suppositione huius quod est ‘omnis homo’ ad mobilem eiusdem; quia in prima accipitur ut pars subiecti, in conclusione accipitur ut signum.

Vel posset concedi illa consequentia. Sed consequens peccat per fallaciam figurae dictionis ab immobili suppositione huius quod est ‘omnis homo’ ad mobilem eiusdem; quia in prima accipitur ut pars subiecti, in conclusione accipitur ut signum.

5. Ad ultimum dicendum quod conclusio illa nihil concludit. Probatio: ‘Chimaera potest non esse, ergo de necessitate Chimaera est Chimaera’. Hoc autem falsum est, quia “nulla propositio verior est illa in qua idem praedicatur de se” <ref> Cf. [[Boethius]], In lib. De interpr. ed. pr., PL 64, 387D; In lib. De interpr. ed. sec., PL 64, 628C.629B.</ref>; sed in hanc: ‘Omnis homo de necessitate est animal’ praedicatur idem de se, quia genus de specie; genus autem est de significato speciei, et si animal non de necessitate sit, adhuc tamen de necessitate potest inesse et hoc inferiori suo, quia talis inhaerentia non ponit existen[35]tiam extremorum secundum esse actuale, sed secundum esse essentiae<ref>Cf. [[Siger of Brabant]], ''Quaestio Utrum haec sit vera: Homo est animal, nullo homine existente''; Bazan 54, 52-56; [[Henry of Ghent]], ''Syncat.''; Braakhuis 368; “Cum enim dicitur ‘Sortes de necessitate est’, ‘ibi’ copulatur esse actuale; sed cum dicitur: ‘Sortes de necessitate est animal’, ibi copulatur esse habituale sive esse essentiale, quod est esse secundum quid respectu esse actualis”; RICARD. DE CLIVE, Quaestiones Metaphysicae, cod. Worcester Cath. Q. 13, f. 125; Ebbesen 157: “Dicendum quod duplex est ens vel esse, sc. quidditativum et esse actualis existentiae. Esse quidditativum est quod communiter se habet ad praeteritum et futurum et praesens”; ex [[Avicenna]], ''Metaphysica'' V, 1; Van Riet 277; cf. etiam [[Roger Bacon]] Comp. stud, theol. 4, n. 99; Maloney 90: “Sed ad hoc cavillant dicentes quod nomen significat rem sub esse essentiae, quod non est esse actuale, sed commune praesenti, praeterito ac futuro”.</ref> vel habitudinale<ref>Cf. [[Richard Rufus of Cornwall]], ''Abstractiones'', Omne coloratum est', Pinborg 4: “Dicendum quod haec est vera simpliciter ‘omne coloratum est’, et non tenet ‘omne coloratum est, omne album est coloratum, ergo omne album est’ eo quod aequivocatur ‘esse’. Esse enim in prima propositione est quod est operatio entis et hoc esse quod est ens. Et cum dicitur ‘omne album est coloratum’ est esse conquentiae sive esse habitudinis, cuiusmodi esse est cum dicitur ‘si est album est coloratum’”; ''Abstractiones, Omnis homo de nec. est an.''; Braakhuis 161: “Unde est ibi fallacia aequivocationis, quia in prima propositione est esse habitudinis sive consequentiae et in secunda ut nunc, cum dicitur operatio entis; et aequivocatur esse”; [[William of Sherwood]], ''Introductiones'' 5.3.4.; Lohr 273, 55-65; ''Syncat.''; O'Donnell 71; [[Roger Bacon]], Comp. stud, theol. 4, n. 101; Maloney 92: sed cum mendacia multiplicantur semper, et iterum fingunt unum esse quod numquam a philosophia nec a sapientibus fuit inventum nec receptum, et dicunt illud esse habituale”.</ref>.

5. Ad ultimum dicendum quod conclusio illa nihil concludit. Probatio: ‘Chimaera potest non esse, ergo de necessitate Chimaera est Chimaera’. Hoc autem falsum est, quia “nulla propositio verior est illa in qua idem praedicatur de se” <ref> Cf. [[Boethius]], In lib. De interpr. ed. pr., PL 64, 387D; In lib. De interpr. ed. sec., PL 64, 628C.629B.</ref>; sed in hanc: ‘Omnis homo de necessitate est animal’ praedicatur idem de se, quia genus de specie; genus autem est de significato speciei, et si animal non de necessitate sit, adhuc tamen de necessitate potest inesse et hoc inferiori suo, quia talis inhaerentia non ponit existen[35]tiam extremorum secundum esse actuale, sed secundum esse essentiae<ref>Cf. [[Siger of Brabant]], ''Quaestio Utrum haec sit vera: Homo est animal, nullo homine existente''; Bazan 54, 52-56; [[Henry of Ghent]], ''Syncat.''; [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 368; “Cum enim dicitur ‘Sortes de necessitate est’, ‘ibi’ copulatur esse actuale; sed cum dicitur: ‘Sortes de necessitate est animal’, ibi copulatur esse habituale sive esse essentiale, quod est esse secundum quid respectu esse actualis”; RICARD. DE CLIVE, Quaestiones Metaphysicae, cod. Worcester Cath. Q. 13, f. 125; [[Directory:Logic Museum/Sten [[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]]|[[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]]]] 157: “Dicendum quod duplex est ens vel esse, sc. quidditativum et esse actualis existentiae. Esse quidditativum est quod communiter se habet ad praeteritum et futurum et praesens”; ex [[Avicenna]], ''Metaphysica'' V, 1; Van Riet 277; cf. etiam [[Roger Bacon]] Comp. stud, theol. 4, n. 99; Maloney 90: “Sed ad hoc cavillant dicentes quod nomen significat rem sub esse essentiae, quod non est esse actuale, sed commune praesenti, praeterito ac futuro”.</ref> vel habitudinale<ref>Cf. [[Richard Rufus of Cornwall]], ''Abstractiones'', Omne coloratum est', [[Directory:Logic Museum/Jan [[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]|[[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]]] 4: “Dicendum quod haec est vera simpliciter ‘omne coloratum est’, et non tenet ‘omne coloratum est, omne album est coloratum, ergo omne album est’ eo quod aequivocatur ‘esse’. Esse enim in prima propositione est quod est operatio entis et hoc esse quod est ens. Et cum dicitur ‘omne album est coloratum’ est esse conquentiae sive esse habitudinis, cuiusmodi esse est cum dicitur ‘si est album est coloratum’”; ''Abstractiones, Omnis homo de nec. est an.''; [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 161: “Unde est ibi fallacia aequivocationis, quia in prima propositione est esse habitudinis sive consequentiae et in secunda ut nunc, cum dicitur operatio entis; et aequivocatur esse”; [[William of Sherwood]], ''Introductiones'' 5.3.4.; Lohr 273, 55-65; ''Syncat.''; O'Donnell 71; [[Roger Bacon]], Comp. stud, theol. 4, n. 101; Maloney 92: sed cum mendacia multiplicantur semper, et iterum fingunt unum esse quod numquam a philosophia nec a sapientibus fuit inventum nec receptum, et dicunt illud esse habituale”.</ref>.

== 3.  QUAERITUR  TERTIO  DE  VERITATE  HUIUS:  ' HOMO  EST ANIMAL, NULLO HOMINE  EXISTENTE ==

== 3.  QUAERITUR  TERTIO  DE  VERITATE  HUIUS:  ' HOMO  EST ANIMAL, NULLO HOMINE  EXISTENTE ==

Et quod sic videtur: [36]

Et quod sic videtur: [36]

   

   

1. Per Aristotelem in Prioribus<ref>Cf. [[Aristotle]], Anal. prior, I 13, 32b5-10. 27,14-15:  “deficit necessarium”.</ref>, capitulo de contingenti, ubi dicit quod “hominem canescere non habet veritatem necessariam eo quod non semper est homo”; quare videtur innuere quod ad veritatem orationis requiritur vera entitas subiecti et praedicati<ref>Cf. [[Simon of Faversham]], ''Quaestiones super Anal. prior.'' I 56, cod. Oxford, Merton College 292, f. 126va; Ebbesen, 158.</ref>.

1. Per Aristotelem in Prioribus<ref>Cf. [[Aristotle]], Anal. prior, I 13, 32b5-10. 27,14-15:  “deficit necessarium”.</ref>, capitulo de contingenti, ubi dicit quod “hominem canescere non habet veritatem necessariam eo quod non semper est homo”; quare videtur innuere quod ad veritatem orationis requiritur vera entitas subiecti et praedicati<ref>Cf. [[Simon of Faversham]], ''Quaestiones super Anal. prior.'' I 56, cod. Oxford, Merton College 292, f. 126va; [[Directory:Logic Museum/Sten [[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]]|[[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]]]], 158.</ref>.

2. Item. Ens et unum convertuntur; sed non est nisi quia habent veram entitatem apud naturam; ergo nec oratio erit vera, nisi extrema eius habeant  veram existentiam et actualem.

2. Item. Ens et unum convertuntur; sed non est nisi quia habent veram entitatem apud naturam; ergo nec oratio erit vera, nisi extrema eius habeant  veram existentiam et actualem.

3. Item. Quaestio quid est supponit quaestionem an sit; ergo propositio absolvens quaestionem ‘quid est homo?’ supponit propositionem absolventem quaestionem ''an sit''; ergo veritas in hac: ‘Homo est animal’ praesupponit veritatem in ista: ‘Homo est’. Cum igitur haec sit falsa: ‘Homo est’, nullo homine existente, ergo et haec: ‘Homo est animal’<ref>Cf. [[Robert Kilwardby]], ''Omnis homo de nec. est an.'', cod. Erfurt, Q 328, f. Sva; Pinborg-Ebbesen 37, 1-38, 11; ANON., Quaestiones super Anal, post., q, }5; Pinborg-Ebbesen 24, 5-10.</ref>.

3. Item. Quaestio quid est supponit quaestionem an sit; ergo propositio absolvens quaestionem ‘quid est homo?’ supponit propositionem absolventem quaestionem ''an sit''; ergo veritas in hac: ‘Homo est animal’ praesupponit veritatem in ista: ‘Homo est’. Cum igitur haec sit falsa: ‘Homo est’, nullo homine existente, ergo et haec: ‘Homo est animal’<ref>Cf. [[Robert Kilwardby]], ''Omnis homo de nec. est an.'', cod. Erfurt, Q 328, f. Sva; [[Directory:Logic Museum/Jan [[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]|[[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]]]-[[Directory:Logic Museum/Sten [[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]]|[[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]]]] 37, 1-38, 11; ANON., Quaestiones super Anal, post., q, }5; [[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]-[[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]] 24, 5-10.</ref>.

4. Item. Si homo est animal, homo est ens; et si est ens, est; ergo si homo est animal, homo est. Consequens est falsum, ergo et antecedens<ref>Cf. [[Robert Kilwardby]], ''Omnis homo de nec. est an.'', cod. Erfurt, Q 328, f. 8va; Pinborg-Ebbesen 38, 14-16; [[Peter of Cornwall]], Omnis homo est, cod. Worcester Cath. Q 13, f. 48rb; Ebbesen 140-141.</ref>.

4. Item. Si homo est animal, homo est ens; et si est ens, est; ergo si homo est animal, homo est. Consequens est falsum, ergo et antecedens<ref>Cf. [[Robert Kilwardby]], ''Omnis homo de nec. est an.'', cod. Erfurt, Q 328, f. 8va; [[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]-[[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]] 38, 14-16; [[Peter of Cornwall]], Omnis homo est, cod. Worcester Cath. Q 13, f. 48rb; [[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]] 140-141.</ref>.

Dices quod ens aequivocum est ut sumitur secundum quod est participium - et sic sequitur: ‘Est animal, ergo est’, sed prima consequentia fallit - vel ut sumitur ut nomen est, et sic prima bona est, sed ultima fallit.

Dices quod ens aequivocum est ut sumitur secundum quod est participium - et sic sequitur: ‘Est animal, ergo est’, sed prima consequentia fallit - vel ut sumitur ut nomen est, et sic prima bona est, sed ultima fallit.

Contra. Sicut actus lucis est lucere, sic actus entis est esse. Sed necessario sequitur; ‘Est lux, ergo lucet’; ergo sequitur: ‘Est ens, ergo est’<ref>Cf. [[Robert Kilwardby]], ''Omnis homo de nec. est an.'', cod. Erfurt, Q 328 f. 8va;  Pinborg-Ebbesen  38, 22-28;  [[Richard Rufus of Cornwall]], In III Sent., d. 21.</ref>. [37]

Contra. Sicut actus lucis est lucere, sic actus entis est esse. Sed necessario sequitur; ‘Est lux, ergo lucet’; ergo sequitur: ‘Est ens, ergo est’<ref>Cf. [[Robert Kilwardby]], ''Omnis homo de nec. est an.'', cod. Erfurt, Q 328 f. 8va;  [[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]-[[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]] 38, 22-28;  [[Richard Rufus of Cornwall]], In III Sent., d. 21.</ref>. [37]

   

   

Dices quod esse est actus entis secundum quod participium est  non secundum quod nomen est.

Dices quod esse est actus entis secundum quod participium est  non secundum quod nomen est.

Solutio. Ad istam quaestionem non est facile respondere, cum enim circa hoc sic causata opinionum diversitas videtur in talibus ignorari.

Solutio. Ad istam quaestionem non est facile respondere, cum enim circa hoc sic causata opinionum diversitas videtur in talibus ignorari.

Dicunt enim quidam quod veritas dupliciter potest considerari. Uno modo secundum communem usum loquendi de ea vulgarem, secundum quod dicitur “adaequatio vocum, rerum et intellectuum”; et sic est quaedam relatio ad res, et non tantum requirit [39] esse rerum apud animam existentium, quae ad invicem componuntur et dividuntur, sed etiam res extra animam correspondentes talibus existentibus apud animam. Arguendo de tali veritate dici potest quod ad veritatem propositionis exigitur actualis rerum entitas, et secundum istum modum loquendi loquitur Aristoteles in ''Prioribus'', ubi innuit propositionem non esse necessariam sine existentia rerum extra [. . .], in capitulo ''De contingenti''<ref>Cf. [[Aristotle]], ''Anal. prior.'' I 13, 32b l-15; ''De interpr.'' 9, 19a23-24; cf. etiam [[Roger Bacon]], ''Summ. dial.'' III, n. 222-224: “Et ideo videtur quod haec propositio ‘homo est animal’ sit vera, nullo homine existente, quia cum sit per se erit necessaria. Ad hoc dico quod necessitas propositionis non extenditur ultra existentiam subiecti. Unde quamdiu homo est haec est necessaria, quia vera, ‘homo est’ et haec ‘homo est animal’ et non ultra”; [[Robert Kilwardby]], ''Omnis homo de nec. est an.'', cod. Erfurt, Q 328, f. 9va-b; Pinborg-Ebbesen 39, 62-65: “Unde dico quod haec est vera ‘omnis homo de necessitate est animal’ et illa ‘homo est animal’ nullo homine existente, quoniam ad veritatem propositionis in naturali materia non exigitur existentia extremorum actu”; cf. etiam ''Chartularium Universalis Parisiensis'' I, 559 (n. 474).</ref>.

Dicunt enim quidam quod veritas dupliciter potest considerari. Uno modo secundum communem usum loquendi de ea vulgarem, secundum quod dicitur “adaequatio vocum, rerum et intellectuum”; et sic est quaedam relatio ad res, et non tantum requirit [39] esse rerum apud animam existentium, quae ad invicem componuntur et dividuntur, sed etiam res extra animam correspondentes talibus existentibus apud animam. Arguendo de tali veritate dici potest quod ad veritatem propositionis exigitur actualis rerum entitas, et secundum istum modum loquendi loquitur Aristoteles in ''Prioribus'', ubi innuit propositionem non esse necessariam sine existentia rerum extra [. . .], in capitulo ''De contingenti''<ref>Cf. [[Aristotle]], ''Anal. prior.'' I 13, 32b l-15; ''De interpr.'' 9, 19a23-24; cf. etiam [[Roger Bacon]], ''Summ. dial.'' III, n. 222-224: “Et ideo videtur quod haec propositio ‘homo est animal’ sit vera, nullo homine existente, quia cum sit per se erit necessaria. Ad hoc dico quod necessitas propositionis non extenditur ultra existentiam subiecti. Unde quamdiu homo est haec est necessaria, quia vera, ‘homo est’ et haec ‘homo est animal’ et non ultra”; [[Robert Kilwardby]], ''Omnis homo de nec. est an.'', cod. Erfurt, Q 328, f. 9va-b; [[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]]-[[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]] 39, 62-65: “Unde dico quod haec est vera ‘omnis homo de necessitate est animal’ et illa ‘homo est animal’ nullo homine existente, quoniam ad veritatem propositionis in naturali materia non exigitur existentia extremorum actu”; cf. etiam ''Chartularium Universalis Parisiensis'' I, 559 (n. 474).</ref>.

Alio modo consideratur veritas secundum se absoluta a rebus, prout consistit circa compositionem et divisionem apud intellectum; et sic exigit quamdam entitatem apud animam non rerum, sed intellectus actu componentis et dividentis species rerum natas ad invicem componi et dividi - sive sint res illis correspondentes, sive non -, et sic loquitur Aristoteles de veritate in fine quinti<ref>Cf. [[Aristotle]], ''Metaph.'' V 29, 1024bl7-20; ''Translatio Anonyma sive Media'', ed. Vuillemin-Diem [Aristoteles Latinus XXV.2], 113, 17-22: “Falsum dicitur una modo ut res falsa, et huius hoc quidem per non componi aut per impossible esse componi [...]; et apta nata quidem videri aut non qualia sunt aut que non sunt”.</ref> ''Philosophiae primae''.

Alio modo consideratur veritas secundum se absoluta a rebus, prout consistit circa compositionem et divisionem apud intellectum; et sic exigit quamdam entitatem apud animam non rerum, sed intellectus actu componentis et dividentis species rerum natas ad invicem componi et dividi - sive sint res illis correspondentes, sive non -, et sic loquitur Aristoteles de veritate in fine quinti<ref>Cf. [[Aristotle]], ''Metaph.'' V 29, 1024bl7-20; ''Translatio Anonyma sive Media'', ed. Vuillemin-Diem [Aristoteles Latinus XXV.2], 113, 17-22: “Falsum dicitur una modo ut res falsa, et huius hoc quidem per non componi aut per impossible esse componi [...]; et apta nata quidem videri aut non qualia sunt aut que non sunt”.</ref> ''Philosophiae primae''.

Et si arguatur eis quod tertium ponit secundum, ergo hoc verbum tertio adiacens ponit se secundo adiacens, quare sequitur ‘est animal, ergo est’, dico quod verum est ubi est esse idem quando, scilicet, in utraque ponitur esse actuale, ut hic ‘Est albus, ergo est’, etc.

Et si arguatur eis quod tertium ponit secundum, ergo hoc verbum tertio adiacens ponit se secundo adiacens, quare sequitur ‘est animal, ergo est’, dico quod verum est ubi est esse idem quando, scilicet, in utraque ponitur esse actuale, ut hic ‘Est albus, ergo est’, etc.

Ulterius. Sequitur ‘est ens, ergo est’. Dicunt quod duplex est esse. Uno modo est esse essentiae, et tale est actus entis ut est nomen; alio modo est esse existentiae<ref>Cf. [[Siger of Brabant]], ''Quaestio Utrum haec sit vera: Homo est animal, nullo homine existente''; Bazan 54, 52-56; [[Henry of Ghent]], ''Syncat.''; Braakhuis 368: “Cum enim dicitur ‘Sortes de necessitate est’, ibi copulatur esse actuale; sed cum dicitur: ‘Sortes de necessitate est animal’, ibi copulatur esse habituale sive esse essentiale, quod est esse secundum quid respectu esse actualis”; RICARD. DE CLIVE, ''Quaestiones Metaphysicae'', cod. Worcester Cath. Q. 13, f. 125; Ebbesen 157: “Dicendum quod duplex est ens vel esse, sc. quidditativum et esse actualis existentiae. Esse quidditativum est quod communiter se habet ad praeteritum et futurum et praesens”; ex [[Avicenna]], ''Metaphysica'' V, 1; Van Riet 277.</ref> et tale est actus entis ut est participium. Et ita nec unum esse infert aliud, nec unum ens [41] aliud. Cum autem superadditur huic verbo ‘est’ secundum exigentiam subiecti, copulat tunc esse essentiae, tunc autem non, (sed) copulat esse actuale. Ideo non sequitur ‘est ens, ergo est’; semper enim copula contrahitur per adiunctum.

Ulterius. Sequitur ‘est ens, ergo est’. Dicunt quod duplex est esse. Uno modo est esse essentiae, et tale est actus entis ut est nomen; alio modo est esse existentiae<ref>Cf. [[Siger of Brabant]], ''Quaestio Utrum haec sit vera: Homo est animal, nullo homine existente''; Bazan 54, 52-56; [[Henry of Ghent]], ''Syncat.''; [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 368: “Cum enim dicitur ‘Sortes de necessitate est’, ibi copulatur esse actuale; sed cum dicitur: ‘Sortes de necessitate est animal’, ibi copulatur esse habituale sive esse essentiale, quod est esse secundum quid respectu esse actualis”; RICARD. DE CLIVE, ''Quaestiones Metaphysicae'', cod. Worcester Cath. Q. 13, f. 125; [[Directory:Logic Museum/Sten Ebbesen|Ebbesen]] 157: “Dicendum quod duplex est ens vel esse, sc. quidditativum et esse actualis existentiae. Esse quidditativum est quod communiter se habet ad praeteritum et futurum et praesens”; ex [[Avicenna]], ''Metaphysica'' V, 1; Van Riet 277.</ref> et tale est actus entis ut est participium. Et ita nec unum esse infert aliud, nec unum ens [41] aliud. Cum autem superadditur huic verbo ‘est’ secundum exigentiam subiecti, copulat tunc esse essentiae, tunc autem non, (sed) copulat esse actuale. Ideo non sequitur ‘est ens, ergo est’; semper enim copula contrahitur per adiunctum.

== 4.  QUAERITUR DE  VERITATE HUIUS:  ‘CAESAR EST HOMO, IPSO MORTUO’ ==

== 4.  QUAERITUR DE  VERITATE HUIUS:  ‘CAESAR EST HOMO, IPSO MORTUO’ ==

1. Ad primam sic quod sumendo extensive et improprie hoc nomen ‘Caesar’ pro illo cadavere, vera est ‘Caesar est homo mortuus’;  falsa autem est pro illo aggregato. Unde aequivoce sumitur hoc nomen ‘Caesar’, cum dicitur ‘Caesar est homo mortuus’ et ‘Caesar non est homo’. [45]

1. Ad primam sic quod sumendo extensive et improprie hoc nomen ‘Caesar’ pro illo cadavere, vera est ‘Caesar est homo mortuus’;  falsa autem est pro illo aggregato. Unde aequivoce sumitur hoc nomen ‘Caesar’, cum dicitur ‘Caesar est homo mortuus’ et ‘Caesar non est homo’. [45]

   

   

2. Ad aliud dicendum quod differt dicere hoc esse actu et hoc esse sub termino actu<ref>Cf. [[John le Page]], ''Appellationes'' II, n. 34-35; Libera 236-237; ''Syncat.'', Braakhuis 242-243; [[Lambert of Auxerre]], ''Summa log.'' VIII, ''De appellatione'' Libera 262,7-265,11; ANON., ''De sol. soph.'', n. 431; De Rijk 139; ANON., ''Omnis Phoenix est'', NL 16135, f. 63vb; [[Boethius of Dacia]], ''Quaest super libr. Top.'' II, q-3; Pinborg 258-259.</ref>, superius enim essentiale habet actu omnia sua supposita sub forma sua, licet illa actu non sint.

2. Ad aliud dicendum quod differt dicere hoc esse actu et hoc esse sub termino actu<ref>Cf. [[John le Page]], ''Appellationes'' II, n. 34-35; Libera 236-237; ''Syncat.'', [[Directory:Logic Museum/H.A.G. Braakhuis|Braakhuis]] 242-243; [[Lambert of Auxerre]], ''Summa log.'' VIII, ''De appellatione'' Libera 262,7-265,11; ANON., ''De sol. soph.'', n. 431; [[Directory:Logic Museum/Lambertus Marie de Rijk|de Rijk]] 139; ANON., ''Omnis Phoenix est'', NL 16135, f. 63vb; [[Boethius of Dacia]], ''Quaest super libr. Top.'' II, q-3; [[Directory:Logic Museum/Jan Pinborg|Pinborg]] 258-259.</ref>, superius enim essentiale habet actu omnia sua supposita sub forma sua, licet illa actu non sint.

3. Ad tertium dicendum quod duplex est entitas: quaedam, quae est rei entitas apud animam, quae non est perfectio eo quod res habent diminutum esse in anima, et de tali non tenet auctoritas Aristotelis; alia est rei entitas, quae est extra animam, et est vera rei quiditas, et de tali intelligendum est verbum illud.

3. Ad tertium dicendum quod duplex est entitas: quaedam, quae est rei entitas apud animam, quae non est perfectio eo quod res habent diminutum esse in anima, et de tali non tenet auctoritas Aristotelis; alia est rei entitas, quae est extra animam, et est vera rei quiditas, et de tali intelligendum est verbum illud.